Πειραϊκή
Ζεστά ακόμη από τον ήλιο, τα βράχια της Πειραϊκής, με τον όρμο της Αφροδίτης όπου υψώνεται ο Σταυρός και το «νησιώτικο» εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, σας προσκαλούν για να κάνετε στάση. Όπως και οι θαλασσινές γεύσεις στα εστιατόρια και τις ταβέρνες απέναντι από την ακτή. Όσο για μπάνιο, δεν χρειάζεται να πάτε μακριά: Η παραλία της Φρεαττύδας, με την οργανωμένη πλαζ, είναι ένας μικρός καλοκαιρινός παράδεισος, μέσα στην πόλη. Νιώθετε ανανεωμένοι και περιμένετε… Και να, ο ήλιος γέρνει προς τη δύση του και στον ουρανό εμφανίζεται μια χρωματική παλέτα που δύσκολα περιγράφεται με λόγια...
Η φύση και οι άνθρωποι μοιάζουν σαν να γιορτάζουν την κάθε μέρα σ’ αυτή τη χερσόνησο. Τα βήματά σας ενώνονται νοερά με εκείνα των ανθρώπων που έζησαν εδώ σε όλες τις φάσεις της ιστορίας -αλλά και νωρίτερα, στα Προϊστορικά χρόνια.
Οι ανασκαφές έδειξαν ότι η Πειραϊκή χερσόνησος (και η περιοχή της σημερινής Καστέλλας) κατοικήθηκαν στην προϊστορική περίοδο. Μάλιστα, στα βόρεια της χερσονήσου στη θέση Σταυρός, σώζονταν υπόγεια κτίσματα σκαλισμένα πάνω σε βράχους, τα λεγόμενα «θεόσπιτα».
Η παραλιακή οδός που ενώνει την Πειραϊκή με τη Φρεαττύδα λέγεται Ακτή Θεμιστοκλέους, προς τιμήν του ευφυούς πολιτικού και στρατηγού ο οποίος οραματίστηκε και υλοποίησε -με συνεχιστή τον Περικλή- το περίφημο τρίπτυχο Οχυρώσεις-Ναύσταθμος-Εμπόριο στα λιμάνια του Πειραιά. Η αρχική ονομασία της Πειραϊκής χερσονήσου ήταν Ακτή. Χάρη στα λατομεία της κτίστηκε ο αρχαίος Πειραιάς και έγιναν τα μεγάλα λιμενικά έργα.
Το υλικό ήταν ο ακτίτης λίθος, ένα είδος πορώδους ασβεστόλιθου στο χρώμα της ώχρας (μαργαϊκός), που έχει την ιδιότητα να λαξεύεται εύκολα. Οι ορθογώνιοι μεγάλοι λίθοι από τα λατομεία βοήθησαν στη γρήγορη ολοκλήρωση των τειχών.
Τα Θεμιστόκλεια τείχη της Πειραϊκής κατεδαφίστηκαν μετά την ήττα των Αθηναίων στον Πελοποννησιακό πόλεμο από τους Σπαρτιάτες. Ήταν πολύ μικρότερης έκτασης από εκείνα που ανακατασκευάστηκαν στη συνέχεια με πρωτοβουλία του Αθηναίου στρατηγού Κόνωνα μεταξύ 394-391 π.Χ. Αυτά περιέτρεχαν όλη την Πειραϊκή φθάνοντας μέχρι το νότιο στόμιο του κυρίως λιμένα (Κάνθαρος). Μαζί με τους πύργους που υπήρχαν σε διάφορα σημεία απέκλειαν κάθε δυνατότητα απόβασης. Σκεφτείτε τι εντυπωσιακή εικόνα πρέπει να παρουσίαζαν -ειδικά όταν τα έβλεπαν οι επιδρομείς από τη θάλασσα! Οι ορμίσκοι που σχηματίζονται στην Πειραϊκή δεν πρέπει να χρησιμοποιήθηκαν για τα πλοία καθώς ήταν έξω από τα τείχη και απροστάτευτοι από τους νότιους ανέμους.
Υπολείμματα των Κονώνειων τειχών υπάρχουν πάνω στα βράχια της χερσονήσου, σε διάφορα σημεία. Ένα μικρό τμήμα τους εκτίθεται στο Ναυτικό Μουσείο Πειραιά.
Αλλαγή εποχής. Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα η Πειραϊκή χερσόνησος παρέμενε μια άγονη, ερημική, βραχώδης περιοχή. Αναδείχθηκε τις πρώτες δεκαετίες μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν κατασκευάστηκαν ο ασφαλτόδρομος προς τη Φρεαττύδα και το Πασαλιμάνι και η μεγάλη λεωφόρος Ι. Χατζηκυριακού. Στα ερείπια των Κονώνειων τειχών κτίστηκαν ουζερί και κοσμικά κέντρα της εποχής. Στις δεκαετίες 1950-60 έγινε αγαπημένος προορισμός, όπως συμβαίνει και σήμερα, για ουζάκι δίπλα στη θάλασσα και βόλτα. Μεταξύ 1983-86 έγιναν τα πεζοδρόμια, τα κιγκλιδώματα, σημεία με πράσινο και παγκάκια.
Ο όρμος της Αφροδίτης. Είναι το ωραιότερο σημείο της διαδρομής κατά μήκος της Πειραϊκής και εκεί θα δείτε για άλλη μια φορά ερείπια του Κονώνειου τείχους. Το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, που γιορτάζει στις 6 Δεκεμβρίου, θα σας «ταξιδέψει» σε κυκλαδίτικο νησί -αν μάλιστα δείτε τα βράχια γεμάτα καλοντυμένο κόσμο, να ξέρετε ότι είναι οι καλεσμένοι σε γάμους και βαφτίσεις που γίνονται εδώ συχνά. Μπροστά στο εκκλησάκι υψώνεται ο μεγάλος τσιμεντένιος Σταυρός της Πειραϊκής, το μνημείο του Αφανούς Ναύτη. Από το 1977 στον όρμο έχει την έδρα του ο Σύλλογος Ερασιτεχνικής Αλιείας «Άγιος Νικόλαος».
Πληροφορίες...
Τέσσερεις όρμοι υπάρχουν στην Πειραϊκή: Της Φρεαττύδας, του Λουβιάρη (ή Σκαφάκι) του Μπαϊκούτση (ή Αφροδίτης), της Σχολής Δοκίμων (ή Τηλέγραφος).
Το 1982, όταν Υπουργός Πολιτισμού ήταν η Μελίνα Μερκούρη, έγινε αποκάλυψη και αποκατάσταση του Κονώνειου τείχους και ορίστηκε ο αρχαιολογικός χώρος.
Στον όρμο της Αφροδίτης στα Θεοφάνεια ρίχνουν τον σταυρό.
Τοποθεσία
Βρείτε τον προορισμό στον παρακάτω διαδραστικό χάρτη.
