Βόλτες στο Πασαλιμάνι

Οι εικόνες που χαρίζει από ψηλά είναι πραγματικά εντυπωσιακές. Και σίγουρα θα χρειαστούν πολλά λεπτά βίντεο για να αποτυπώσεις την πιο κοσμοπολίτικη, πολυσύχναστη και πολυαγαπημένη περιοχή των Πειραιωτών: Το Πασαλιμάνι. Τα πλάνα είναι αμέτρητα: Προβλήτες, όπου δένουν από βάρκες μέχρι πολυτελή κότερα. Καφέ και τη θέα με θέα στα σκάφη και θάλασσα. Φοίνικες, το εμβληματικό Ρολόι, η πλατεία Κανάρη, η μαρίνα Ζέας με το Ναυτικό Μουσείο, η πλατεία Αλεξάνδρας. Και ο πανταχού παρών ήλιος που κάνει αντανακλάσεις στη θάλασσα. Μια ατέλειωτη «περατζάδα» πλάι στο νερό, με ένα φαρδύ, ασφαλές πεζοδρόμιο για τις οικογένειες και παγκάκια για ανάπαυλα ή καφέ στο χέρι. Συχνά, μάλιστα, διοργανώνονται εκθέσεις από τον Δήμο - όπως βιβλίου, λουλουδιών, ελληνικής διατροφής και άλλα. 

Το Πασαλιμάνι είναι μια ανάσα χαράς όλες τις εποχές του χρόνου, όλες τις ώρες της ημέρας. Ένα σημείο για διασκέδαση, ατένισμα, ξεγνοιασιά. Ευκολα προσβάσιμο, ακόμη και από το κέντρο της πόλης. Κι αν θέλεις να κάνεις μεγαλύτερο περίπατο μπορεί να πας ως τη Φρεαττύδα και την Πειραϊκή από τη μια πλευρά, κι από την άλλη ως την παραλία Βοτσαλάκια, την Καστέλλα, το Μικρολίμανο. 
Δεν χρειάζονται ιδιαίτερες οδηγίες. Απλά ξεκινάς τη βόλτα, από όποιο σημείο επιλέξεις. 

Επειδή στον Πειραιά τα αξιοθέατα κρύβουν σπουδαία ιστορία, πάμε στον 5ο αιώνα π.Χ. και στην εποχή του ευφυούς Αθηναίου στρατιωτικού και πολιτικού Θεμιστοκλή, που είδε το μέλλον της Αθήνας στη θάλασσα. Το έργο του συνέχισε ο σπουδαίος ρήτορας και πολιτικός Περικλής που οδήγησε την Αθήνα στον περίφημο «Χρυσό Αιώνα» (495-429 π.Χ.). 

Αντί για το Φάληρο επιλέγησαν τα φυσικά οχυρά - λιμάνια του αρχαίου Πειραιά: Του Κανθάρου (Μέγας Λιμένας) ως εμπορικό λιμάνι, καθώς εκεί συναντήθηκαν οι θαλάσσιοι εμπορικοί δρόμοι της Μεσογείου. Της Ζέας (Πασαλιμάνι) και της Μουνιχίας (Μικρολίμανο) ως πολεμικοί ναύσταθμοι. Οι δύο «κλειστοί λιμένες» προστατεύονταν με μεγάλες αλυσίδες που εμπόδιζαν την είσοδο των εχθρικών πλοίων. Ένα ακόμη πλεονέκτημα ήταν η οχυρωμένη ακρόπολη στον λόφο της Μουνιχίας (σημερινός λόφος Προφήτη Ηλία), εστία για την επίβλεψη της θάλασσας από την Αίγινα ως το Σούνιο. Με την απειλή των Αιγινητών, μεγάλης εμπορικής δύναμης στο Σαρωνικό, αλλά και των Περσών, ξεκίνησε το 493 π.Χ. η οχύρωση των λιμανιών του Πειραιά και το 482 π.Χ. ιδρύθηκε ο ισχυρός στόλος των Αθηναίων, που χρηματοδοτήθηκε από τα ορυχεία του Λαυρίου. 
Επί Τουρκοκρατίας το όνομα λιμήν Ζέας άλλαξε κι έγινε Πασαλιμάνι. Επειδή ήταν το αγαπημένο σημείο για τους Οθωμανούς πασάδες που έρχονταν εδώ για μπάνιο, μαζί με τα χαρέμια τους. Και αυτή η ονομασία επικράτησε.  

Στα του 19ου αιώνα ως τις αρχές του 20ου στο παράκτιο μέτωπο του Πασαλιμανιού η εύπορη τάξη του Πειραιά έκτισε νεοκλασικά σπίτια. Ήταν ένα προνομιακό σημείο με απεριόριστη θέα στη θάλασσα, μακριά από τον θόρυβο του λιμανιού και τους καπνούς των εργοστασίων. Θα πάρεις μια εικόνα από το νεοκλασικό παρελθόν, στην Ακτή Μουτσοπούλου (εκεί όπου η οδός Κάνιγγος συναντά τη Σηραγγείου). Είναι η έπαυλη Τζιβανιώτη, γνωστή ως «το σπίτι με τους φοίνικες». Λιθόκτιστη, νεογοτθικού ρυθμού, χρονολογείται στα τέλη το 19ου αι. 
Η κατάσταση στο παραλιακό μέτωπο του Πασαλιμανιού άλλαξε από τα τέλη της δεκαετίας του '60 και μετά, όταν στη θέση των νεοκλασικών άρχισαν να κτίζονται τα ψηλά κτίρια που βλέπεις σήμερα.

Ο περιμετρικός τοίχος που κατασκευάστηκε τον 19ο αιώνα από το Ναυτικό νοσοκομείο ως την πλατεία Αλεξάνδρας, διαμόρφωσε την ακτή και τον κυκλικό περίπατο. Έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής -κάτι που συνεχίζεται ως σήμερα. Ο «Προπομπός» των σημερινών μαγαζιών, ήταν τα καφενεία και τα ουζάδικα με τα τραπεζάκια πάνω στα βράχια, τα θέατρα, τα λουτρά, τα σινεμά. Επίκεντρο ήταν η πλατεία Κανάρη. Μάλιστα για τους Πειραιώτες και τους Αθηναίους η ακτή ήταν και αγαπημένο σημείο για κολύμπι. 

Στο πέρασμα των χρόνων το Πασαλιμάνι πήρε τη σύγχρονη μορφή και στη δεκαετία του '70 δημιουργήθηκε η Μαρίνα Ζέας. Στην είσοδό της βρίσκεται το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδας, με εκθέματα που «αφηγούνται» τη σπουδαία ναυτική ιστορία του Πειραιά. Στη μαρίνα υπάρχουν καφέ και καταστήματα εστίασης. Ένα εξαιρετικό σημείο πανοραμικής θέας είναι η πλατεία Αλεξάνδρας, με το εντυπωσιακό μνημείο-αψίδα. Έχει τίτλο «Πυρρίχιο Πέταγμα» και είναι αφιερωμένο στη μνήμη των 353.000 Ελλήνων του Πόντου, θυμάτων της Γενοκτονίας.  

Το Ρολόι στο Πασαλιμάνι

Μετράει τις ώρες και τα λεπτά απέναντι από τη θέση «Σκαλάκια». Υψώνεται στη διασταύρωση τριών δρόμων. Το Ρολόι στο Πασαλιμάνι εγκαινιάστηκε το 1940 και αναδείχθηκε σε αγαπημένο σημείο ραντεβού. Έγινε και ...διασημότητα. Μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο απέναντί ​​του αποβιβάστηκαν οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί σύμμαχοι -αφού, λόγω των βομβαρδισμών, το κεντρικό λιμάνι του Πειραιά δεν είχε αποβάθρες. Στις μεταπολεμικές φωτογραφίες το Ρολόι... φιγουράρει στις υποδοχές επισήμων, όπως του στρατάρχη Τίτο, του Προέδρου της Αιγύπτου Νάσερ και άλλων. Στη συνέχεια, σε σκηνές από γνωστές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, όπως «Η Αλίκη στο Ναυτικό» (1960) και το «Καλώς ήλθε το δολάριο» (1967). Ένα ρολόι που έγινε διαχρονικός πρωταγωνιστής!

Η ανακάλυψη των νεωσοίκων της Ζέας 
Το 1880 ο Ιάκωβος Δραγάτσης ανέσκαψε 20 νεώσοικους στην ανατολική πλευρά του Πασσαλιμανιού, μέρος των οποίων βρίσκεται σε υπόγειο πολυκατοικία στην Ακτή Μουτσοπούλου (δεν είναι επισκέψιμοι). Κοντά τους υπάρχουν οι «σκευοθήκες» για την αποθήκευση των εξαρτημάτων των πλοίων, με πιο σημαντική τη Σκευοθήκη του Φίλωνος, που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει 134 πλοία. Έξι νεώσοικους, που χρονολογούνται στα τέλη του 6ου- αρχές του 5ου π. Χ αιώνας, και επτά νέα (ναυπηγεία) ανέσκαψαν στα αρχαία λιμάνια της Ζέας και της Μουνιχίας οι αρχαιολόγοι του Δανέζικου Ινστιτούτου, με την εποπτεία της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, μεταξύ 2010-2012. Στο αρχαίο λιμάνι της Ζέας ανασκάφηκαν και τα κατάλοιπα των επτά νεωλκείων που αποτελούσαν, κατά πάσα πιθανότητα, τους χώρους για την αποθήκευση των μεγαλύτερων πλοίων (πεντήρεις).
Στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας, στη μαρίνα Ζέας, θα δείτε προπλάσματα συγκροτημάτων νεωσοίκων. 
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά υπάρχουν λίθινες άγκυρες οι περισσότερες από αυτές που προέρχονται από το λιμάνι της Ζέας. Χρησιμοποιούνταν ως μόνιμα αγκυροβόλια (δέστρες) μπροστά από τους νεώσουκους. 

Πηγές: http://pireorama.blogspot.com , Το Βήμα

Πληροφορίες…

Σε πολλά σημεία του μεγάλου πεζόδρομου κατά μήκος της ακτογραμμής του Πασαλιμανιού βγάζουν τραπέζια για καφέ.

Βόλτα μπορείτε να κάνετε και από την κάτω πλευρά, ανάμεσα στις προβλήτες με τα δεμένα σκάφη.   

Στο ύψος της πλατείας Αλεξάνδρας αξίζει μια στάση για να βγάλετε φωτογραφίες μπροστά στη Μοντέρνα, διαδραστική επιγραφή «LOVE PIRAEUS». Σχηματίζει πολλούς και διαφορετικούς συνδυασμούς χρωμάτων και είναι η πρώτη στην Ευρώπη με την τεχνολογία ανέπαφης διάδρασης.​​​​​

Στην ανατολική πλευρά του λιμανιού της Ζέας βρέθηκαν μεμονωμένα κατάλοιπα από αρχαίες τριήρεις, κυρίως πλάκες από Παριανό μάρμαρο που στόλιζαν το μπροστινό τους τμήμα.

Τοποθεσία

Βρείτε τον προορισμό στον παρακάτω διαδραστικό χάρτη.