Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά

Βρίσκεσαι στην «καρδιά» του Πειραιά. Χτυπάει δυνατά: τα παιδιά παίζουν όλες τις ώρες στην πλατεία του, κόσμος και αυτοκίνητα πηγαινοέρχονται κι όλα τα κεφάλια γυρίζουν να κοιτάξουν. Χτυπάει ρυθμικά: Τα βράδια από τη σκηνή του ηχούν οι φωνές των ηθοποιών, οι ήχοι από τις συναυλίες και τις παραστάσεις χορού. Χτυπάει πολλά πολλά χρόνια, ήδη από το 1895. 

Όποια διαδρομή (κέντρο του Πειραιά) και αν διαλέξεις στο κέντρο της Πειραιάς, μην παραλείψεις αυτό το μοναδικό κομψοτέχνημα: Το Δημοτικό Θέατρο, σημείο αναφοράς της πολιτιστικής ζωής στην πόλη από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα. Θα σε μαγέψει με την αρχιτεκτονική του, την ιστορία και την αρχοντιά που εκπέμπει η αίθουσα των παραστάσεων και οι χώροι υποδοχής. Ακόμα καλύτερα, κλείσε εισιτήρια και απόλαυσε την ώρα που οι φωνές των θεατών αργοσβήνουν και τα φώτα της σκηνής ανάβουν. 

Αυλαία και πάμε. Η παράσταση αρχίζει.

-Ποιος υπογράφει το κομψό νεοκλασικό κτίριο. Ο Ιωάννης Λαζαρίμος, γόνος ιστορικής οικογένειας της Ύδρας με σπουδές αρχιτεκτονικής και Καλών Τεχνών στο Παρίσι και στο Βερολίνο. Ο ίδιος έκανε τα σχέδια του (τελευταίου) ναού του Αγίου Νικολάου και των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.  
-Τι κάνει ξεχωριστή την αρχιτεκτονική του. Λόγω της μνημειακής του εμφάνισης χαρακτηρίστηκε ως το κορυφαίο σωζόμενο ελληνικό θεατρικό κτίριο του 19ου αιώνα! Όπως θα προσέξεις, το λευκό κτίριο με το πρόπυλο που θυμίζει ναό και τις τέσσερεις, χωρίς ραβδώσεις, κολώνες κορινθιακού τύπου, δεν έχει υφολογικές «φλυαρίες» και διακοσμητικές υπερβολές. Είναι απλό, με αρμονικούς όγκους. Για την εξωτερική του μορφή πρότυπο υπήρξε το Θέατρο του Ωδείου του Παρισιού. Έχει αναφορές στην κλασική παράδοση και είναι επηρεασμένο από τη γερμανική σχολή που εκπροσωπούσε και ο Ερνέστος Τσίλερ. 
-Τι χαρακτηριστικά είχε το εσωτερικό του θεάτρου. Η σκηνή του θεωρείται από τα λίγα σωζόμενα δείγματα του μεγάλου μπαρόκ. Είχε προσκήνιο και χώρο ορχήστρας. Η πλατεία, τα θεωρεία και οι εξωστρεφείς εξελίσσονταν σε τέσσερα επίπεδα. Την αίθουσα φώτιζε -όπως και στις μέρες μας- ένας τεράστιος πολυέλαιος, που όμως τον 19ο αιώνα λειτουργούσε με γκάζι. Υπήρχαν μεγάλα καμαρίνια κι ένα πολυτελές καθιστικό για τους ηθοποιούς. Γύρω από το «πέταλο» της κεντρικής αίθουσας ήταν το διώροφο φουαγιέ, όπου οργανώνονταν χοροεσπερίδες φιλανθρωπικών συλλόγων και εκθέσεις ζωγραφικής. Τι ωραία χρόνια...
-Παραλειπόμενα της εποχής. Ένα μήνα μετά τα εγκαίνια, παρουσιάστηκε με μεγάλη λαμπρότητα το έργο «Μαρία Δοξαπατρή», του Δημήτριου Βερναδάκη. Μάλιστα, μετά την τελετή των εγκαινίων και μέχρι το απόγευμα, η φιλαρμονική του Δήμου έπαιζε διάσημα μουσικά κλασικά κομμάτια της εποχής μπροστά στον χώρο του θεάτρου που είχε διαμορφωθεί έτσι ώστε να μπορούν με ευκολία να παρκάρουν οι «βικτώριες άμακες» και τα λεγόμενα «Βιζ- α-βί», λεωφορεία της εποχής.
-Διάσημες παραστάσεις του παρελθόντος. Στην αρχική επιτυχία του θεάτρου, που είχε μεγάλη απήχηση και στα λαϊκά στρώματα, συνετέλεσαν οι διθυραμβικές κριτικές και η παρουσίαση σημαντικών καλλιτεχνικών έργων όπως: ο Άμλετ του Σαίξπηρ με τον θίασο Λεκατσά-Αρνιωτάκη (1895), οι Μποέμ του Πουτσίνι με τον Θίασο Γονζάλες ( 1900), η Άλκηστις του Ευριπίδη από τη Νέα Σκηνή του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου (1901), η Νόρα ή Το Κουκλόσπιτο, του Ίψεν και ο Πειρασμός του Ξενόπουλου με τον θίασο Κυβέλη (1907 και 1911), ο Πατέρας του Στριντόμπερκον. 1914). 
-Τα δύσκολα χρόνια. Από το 1910 και μετά ο Πειραιάς και το ΔΠΘ μπήκαν σε μια από τις χειρότερες ιστορικές περιόδους. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913), ο Εθνικός Διχασμός (1915-1916) και ο Α' Παγκόσμιος πόλεμος (ιδιαίτερα μεταξύ 1917-1918) άλλαξαν την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και του θεάτρου, που άρχισε να εξυπηρετεί τις ανάγκες της εποχής ως στρατώνας. , σχολείο και χώρος για τη στέγαση δημόσιων υπηρεσιών, μεταξύ άλλων. Δυστυχώς, ο βομβαρδισμός του Πειραιά από τους συμμάχους στις 11 Ιανουαρίου του '44, κατέστρεψε μεγάλο μέρος του θαυμαστού κτηρίου. Κηρύχθηκε ως προστατευόμενο μνημείο το 1980. 
-Πότε έγινε η αποκατάσταση και τι βλέπουμε σήμερα. Η πλήρης αποκατάσταση που ξεκίνησε το Μάιο του 2008 και ολοκληρώθηκε με την ανάδειξη του εσωτερικού διακόσμου, τον εκσυγχρονισμό και τον εξοπλισμό της σκηνής, τον ανασχεδιασμό του φουαγιέ και των κυλικείων. Σήμερα έχει μια εξαιρετική και λειτουργική σκηνή. Θεωρείται από τις ελάχιστες στην Ευρώπη, όπου διασώζονται, σε μεγάλο βαθμό, οι μηχανισμοί του θεάτρου μπαρόκ. Έχει αποκαλυφθεί ο διάκοσμός του και αναδείχθηκε ο σχεδιασμός του Ι. Λαζαρίμου. Θα σε εντυπωσιάσουν τα 23 θεωρεία και ο χώρος πάνω από το θόλο της κεντρικής αίθουσας. Και κάτι ακόμη: Για τα ελληνικά σκηνικά δεδομένα δεν είναι επιτομή των εξελίξεων που προέρχονται από παλιότερες εποχές. 
-Πώς επανήλθε το θέατρο στη ζωή του Πειραιά. Για την πρώτη θεατρική περίοδο επαναλειτουργίας του ΔΠΘ το πρόγραμμα περιλάμβανε παραστάσεις από τις διεθνές και ελληνικό δραματολόγιο, συναυλίες και εκθέσεις. Τη νέα εποχή εγκαινίασε η παράσταση Ομήρου Ιλιάδα, σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού. Παράλληλα, έγιναν συνεργασίες με το Εθνικό θέατρο, την Εθνική Λυρική Σκηνή και την Κρατική Ορχήστρα, φιλοξενήθηκαν ενδιαφέρουσες μουσικές εκδηλώσεις και πραγματοποιήθηκαν θεατρικά αφιερώματα. Η θεατρική παιδεία είναι, επίσης, διαχρονικός στόχος της λειτουργίας του ΔΘΠ.
-Ποιοι σπουδαίοι καλλιτέχνες έχουν εμφανιστεί εδώ. Σημαντικοί σκηνοθέτες όπως ο Δημήτρης Ροντήρης, ο Γκίκας Μπινιάρης, ο Στέφανος Νικολαΐδης, ο Μιχάλης Κουνελάκης. Διάσημοι ηθοποιοί όπως ο Αιμίλιος Βεάκης, ο Ζάχος Θάνος, ο Αδαμάντιος Λεμός, ο Δημήτης Χορν, ο Μίμης Φωτόπουλος,ο Βασίλης Διαμαντόπουλος, ο Μάνος Κατράκης, η Κυβέλη, η Ασπασία Παπαθανασίου και άλλοι πολλοί. Το κοινό έχει απολαύσει επίσης έργα σπουδαίων συνθετών, όπως ο Μενέλαος Παλλάντιος, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Διονύσης Σαββόπουλος.

Πληροφορίες...

Η αποκατάσταση του ΔΠΘ το 2008 έγινε υπό την επίβλεψη της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Νεοτέρων και Σύγχρονων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, με χρηματοδότηση από το Γ' Κοινοτικό Πλαίσιο στήριξης και το ΕΣΠΑ.

Διεύθυνση: Λεωφόρος Ηρώων Πολυτεχνείου 32. Τηλ.: 210 4143310 περισσότερες πληροφορίες και πρόγραμμα παραστάσεων στο: https://www.dithepi.gr.

Αρχαία ευρήματα
Οι εκσκαφές που έγιναν τον Απρίλιο του 1884 για να κτιστεί το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά έφεραν στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα που δίχασαν την επιστημονική κοινότητα. Άλλοι είπαν πως αφορούσαν τμήματα του αρχαίου ναού του Διονύσου, άλλοι πως μια από τις πέντε στοές που υπήρχαν στον αρχαίο Πειραιά. Ωστόσο, και οι δύο θεωρίες καταρρίφθηκαν όταν βρέθηκαν τρεις ενεπίγραφες λίθινες στήλες που χρονολογούνται στα μακεδονικά χρόνια (2ος μ.Χ.αι.). Το περιεχόμενο αυτών των στηλών που δημοσιεύτηκε το 1885, ταύτισε με βεβαιότητα τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα με την οικία Διονυσιαστών, δηλαδή με ιδιόκτητες συσκευές ενός θείου λατρευτών του Διονύσου.

*Πηγές: Ιστότοπος ΔΘΠ, Δημοτικό Θέατρο: Μνήμη και Ιστορία Θεάτρου», λεύκωμα «Πειραιάς: Κέντρο ναυτιλίας και πολιτισμού».

Τοποθεσία

Βρείτε τον προορισμό στον παρακάτω διαδραστικό χάρτη.